Essalamu eleykum hormetlik uyghur qerindashlirim,aldi bilen hemminglarning milli eneniwi bayramliridin biri bolghan Newruz bayriminglarni qizghin tebrikleymen we yengi kelgen yashlagha wekil bulup yurek sozumni diyish pursitige ige bolghanliqimdin intayin xoshalmen .
aldinqi ayda yeni 2-ayning 5-kuni" Ghulja weqesi"ning 12yillighi xatire munasiwiti bilen Xitay elchixanisining aldida motektiki bashqa doslirim bilen birge namayishqa qatnashtim,Hayatimda tunji qetim ay -yultuzluq kok bayriqimizni egiz koturup turup Xitaygha qarshi shuar towlidim,Ozumning wetende yeni Xitayning nazariti astida emes belki Norwegiyede,erkin bir dolette yashawatqanliqimni tunji qetim hes qilghandek boldum we qattiq hayajanlandim.Mana bugun bularni yezip ozumning erkin ademligimni yurek sozumni erkyin eytalaydighanliqimni yene bir qetim hes qiliwatimen.
Mushuning uchunmu men sozumni ozumge munasiwetlik bolghan bir qimmetlik kishimizning weqesidin bashlimaqchimen ,
Belkim bu yerde olturghanlarning kopchiliki Tarixchi Tohti Muzart heqqide anglighan bulishingla mumkin ,Tohti Muzart Yapuniye Tokyo universitida oqughan we shu universitta oqutquchiliq ,yipek yuli Uyghur tarixi ilmi buyiche tatqiqat bilen shughullanghan Uyghur dokturlirining biri. U 1998-yili Uyghurlarning heqiqi tarixini yazghanliqi uchun Xitay hokumiti teripidin qolgha elinip 1999-yili Xitay soti teripidin doletni parchilashqa urunmaxchi,dolet axbaratini satmaxchi digen betnamlar bilen 11yilliq qamax jazasigha hokum qilindi ,Mana bu kishi del mining hedemning yoldishi bulidu .
Akam turmige kirgen yili bichare hedemning qizi dunyagha koz achti ,Hedem shu ikki balisi bilen tartmighan japasimu qalmidi ,Yapuniyede ikki bala bilen anining jan baqmighining neqeder teslikini her qaysinglagha sozlep otmisemmu silerge besh qoldek ayan .Allah uluhtur ,Allah hemmige qadirdur,uluh Allah ning qudriti bilen Yapuniye hokumiti hedem we uning balilirigha Yapuniyede menggu olturaqlishish ruxsiti berdi, Akammu aldinqi ayda jaza mudditi toshushtin bir yil burun quyup berildi ,Likin xitay hokumuti akamning 10 yilliq altundinmu qimmetlik bolghan hayatini ashu qara turmide zaya qiliwetti,Uni jismani we rohi jehettin kop xoratti.Bir yazghuchu tarixi alimi uchun 10 yil waqit bakmu uzun bolghan ornini tuluqliwalghusiz qimmetlik waqit idi ,Buni az dep Xitay hokumiti akamni turmidin quyup bergendin kiyin uni Yapuniyege berip hedem bilen oghli bilen shu tughulghandin buyan korushushke muyesser bulalmighan qizi bilen jem bulushqa ruxset qilmidi eksiche ishqa orunlashturduq digen bahana bilen uni Beijing da tutup qaldi bu mahiyette akamni usti yepix turmidin azad qilip usti ochux turmige tashlighandekla bir ish buldi .
Rastimni eytsam wetendiki waxtimda gerche Xitay hokumitining akam Tohti Muzartqa, hedemge we ularning putkul ailisige qilghan ziyankeshlikini biwaste korgen ,bilgen ,Xitay houmitining biz Uyghurlarni qanchilik derijide chetke qaqidighanliqini ,her jehette kemsitidighanliqini hes qilghan bolsammu bu xuddi burundin tartip shundaq bulup kiliwatqan teghdirdek ,Xitayning bizge hokumranliq qilishi pishanimizge putulup ketken we biz qubul qilishqa tigishlik bolghan bir teghdirde oylihanikenmen,Bu belkim yalghuz menla emes belki wetendin yengi chiqqan we wetende yashawatqan bizge oxshash yashlargha ortaq bolghan bir tunush bulishi mumkin ,buninggha yenila Xitayning bizni weten millet tuyghusidin mehrum qilish, oz eslini oz ejdadini bilmeydighan ajiz hororsiz bir ewlatqa aylandurush uchun meqsetlik yurguziwatqan siyaset teshwiqatliri sewep bolghanliqini emdilikte chushiniwatimen .
Men chetelge chiqqandin buyan akam we hedemning 10 yilliq azapliq qismetliri heqqide qayta qayta oylandim bikar waxtim bolsila internet arqiliq biz wetende erishish mumkin bolmighan nurghun uchurlar bilen yeni turmide yatqan yalghuz akamla emes belki akamgha oxshash nechche on minglighan qerindashlirimizning turluk siyasi bednamlar bilen olturiwetelgenlikini,turmide azap chekiwatqanliqini,minglighan onminglighan qizlirimiz we narside osmur balilirimizning mohtajliq tupeyli Xitay shehiride ayah asti bulup yashawatqanliqini,tilimiz dinimiz we putkul milli bayliqimizning depsende buliwatqanliqini yengibashtin chushengendekla buldum .
Buningdin bashqa wetendin ayrilghandin kiyinki bu qisqighine nechche ay jeryanida manga mundaq bir qanche ish qattix tesir qildi ,Birsi yengi kelggen kunlirimde qattiq heripsinghan ,wetende qalghan ata-anam ,akam,doslirimni seghinip koz yeshi qilghan chaghlirim buldi, Shundaq peytlerde ozumdin "men bu yat natunush elge nimdep kelgen bulghiytim "digen suallarnimu soridim ,Yene birsi Norwegiyiliklerge we bashqa dolettin kelgenlerge ozumning qaysi millet, nedin kegenlikimni chushendurelmey bekmu qiynaldim,undin bashqa ozining dolitide erkin yashawatqan Norwegiyilikleni kurup menmu ozumni shulardek erkin meghrur tutushqa shunche tirishsammu undaq qilalmaydighanliqimni hes qilghan waqtimda konglum bekmu yerim boldi.Mushu putkul achchix tesirattin kiyin shundax bir heqiqetni chushendimki Dunyada ozining hor erkin doliti bolmighan millet bichare milletken ,bundaq millet negile barmisun ozini ige chaqisiz herip hes qilidiken !Millitimizning wetende tartiwatqan azaplirigha,Bizning bu yat ellerde sergerdan bulup yurishimizge wetinimiz Sherqi turkistanning musteqilliqtin mehrum halda Xitayning zulimi astigha chushup qalghanliqi sewep bolghan iken .
Eger dolitimiz musteqil bir dolet bolghan bolsa biz mushu kunge qalarmizmu?bu yat ellerde sergerdan bulup yurermizmu?.....men mushularni chushengendin kiyin wetenni milletni heqiqi menisi bilen qaytidin tunidim,uzun bir gheplet uyqusidin oyghanghandek ,yengidin bashqa bir adem bolghandek tuyghugha kelip qaldim,.
Shuning bilen birge bu qimmetlik pursettin paydilinip eytmaqchi bolghinim biz bu yerde olturghanlar wetendiki erkin doletke chiqishni oylighan emma chiqalmaywatqan minglighan onminglighan qerindashlirimizning arisiki "Ametlik kishler"miz,Bu nuqtidin eytqanda biz ozimizgila emes belki weten ichi we sirtidiki erkinlikke telpuniwatqan putkul Uyghur xelqimizge wekillik qilimiz,Biz ular erishelmigen erkinlikke igimiz,ular behriman bulalmaywatqan hoquxlardin behriman buliwatimiz,Shunga biz bu imkaniyetlerdin unumluk paydilinishimiz,ozimiznila emes wetendiki zulum chikiwatqan xelqimizni oylishimiz,weten millet uchun jan bergen we depsende buliwatqan muqeddes zeminimiz uchun qayghurishimiz ,ular uchun gep qilishimiz ,ularning yurek sadasini putkul dunya xelqige anglitishqa bir kishlik hessimizni qoshishimiz kerek dep oylaymen ,chunki bu tumurida Uyghur qeni eqiwatqan her bir kishining bash tartip bulalmaydighan mejburyitidur!
kopchilikning diqqet etiwari bilen oqushini chin konglumdin umid qilimen we oz millitimizning erkiniliki uchun tinim tapmay kuresh qiliwatqan batur wetenperwer qehrimanlirimizgha uluh allah din putmes tugimes kuch we salametlik tileymen !
Mushuning uchunmu men sozumni ozumge munasiwetlik bolghan bir qimmetlik kishimizning weqesidin bashlimaqchimen ,
Belkim bu yerde olturghanlarning kopchiliki Tarixchi Tohti Muzart heqqide anglighan bulishingla mumkin ,Tohti Muzart Yapuniye Tokyo universitida oqughan we shu universitta oqutquchiliq ,yipek yuli Uyghur tarixi ilmi buyiche tatqiqat bilen shughullanghan Uyghur dokturlirining biri. U 1998-yili Uyghurlarning heqiqi tarixini yazghanliqi uchun Xitay hokumiti teripidin qolgha elinip 1999-yili Xitay soti teripidin doletni parchilashqa urunmaxchi,dolet axbaratini satmaxchi digen betnamlar bilen 11yilliq qamax jazasigha hokum qilindi ,Mana bu kishi del mining hedemning yoldishi bulidu .
Akam turmige kirgen yili bichare hedemning qizi dunyagha koz achti ,Hedem shu ikki balisi bilen tartmighan japasimu qalmidi ,Yapuniyede ikki bala bilen anining jan baqmighining neqeder teslikini her qaysinglagha sozlep otmisemmu silerge besh qoldek ayan .Allah uluhtur ,Allah hemmige qadirdur,uluh Allah ning qudriti bilen Yapuniye hokumiti hedem we uning balilirigha Yapuniyede menggu olturaqlishish ruxsiti berdi, Akammu aldinqi ayda jaza mudditi toshushtin bir yil burun quyup berildi ,Likin xitay hokumuti akamning 10 yilliq altundinmu qimmetlik bolghan hayatini ashu qara turmide zaya qiliwetti,Uni jismani we rohi jehettin kop xoratti.Bir yazghuchu tarixi alimi uchun 10 yil waqit bakmu uzun bolghan ornini tuluqliwalghusiz qimmetlik waqit idi ,Buni az dep Xitay hokumiti akamni turmidin quyup bergendin kiyin uni Yapuniyege berip hedem bilen oghli bilen shu tughulghandin buyan korushushke muyesser bulalmighan qizi bilen jem bulushqa ruxset qilmidi eksiche ishqa orunlashturduq digen bahana bilen uni Beijing da tutup qaldi bu mahiyette akamni usti yepix turmidin azad qilip usti ochux turmige tashlighandekla bir ish buldi .
Rastimni eytsam wetendiki waxtimda gerche Xitay hokumitining akam Tohti Muzartqa, hedemge we ularning putkul ailisige qilghan ziyankeshlikini biwaste korgen ,bilgen ,Xitay houmitining biz Uyghurlarni qanchilik derijide chetke qaqidighanliqini ,her jehette kemsitidighanliqini hes qilghan bolsammu bu xuddi burundin tartip shundaq bulup kiliwatqan teghdirdek ,Xitayning bizge hokumranliq qilishi pishanimizge putulup ketken we biz qubul qilishqa tigishlik bolghan bir teghdirde oylihanikenmen,Bu belkim yalghuz menla emes belki wetendin yengi chiqqan we wetende yashawatqan bizge oxshash yashlargha ortaq bolghan bir tunush bulishi mumkin ,buninggha yenila Xitayning bizni weten millet tuyghusidin mehrum qilish, oz eslini oz ejdadini bilmeydighan ajiz hororsiz bir ewlatqa aylandurush uchun meqsetlik yurguziwatqan siyaset teshwiqatliri sewep bolghanliqini emdilikte chushiniwatimen .
Men chetelge chiqqandin buyan akam we hedemning 10 yilliq azapliq qismetliri heqqide qayta qayta oylandim bikar waxtim bolsila internet arqiliq biz wetende erishish mumkin bolmighan nurghun uchurlar bilen yeni turmide yatqan yalghuz akamla emes belki akamgha oxshash nechche on minglighan qerindashlirimizning turluk siyasi bednamlar bilen olturiwetelgenlikini,turmide azap chekiwatqanliqini,minglighan onminglighan qizlirimiz we narside osmur balilirimizning mohtajliq tupeyli Xitay shehiride ayah asti bulup yashawatqanliqini,tilimiz dinimiz we putkul milli bayliqimizning depsende buliwatqanliqini yengibashtin chushengendekla buldum .
Buningdin bashqa wetendin ayrilghandin kiyinki bu qisqighine nechche ay jeryanida manga mundaq bir qanche ish qattix tesir qildi ,Birsi yengi kelggen kunlirimde qattiq heripsinghan ,wetende qalghan ata-anam ,akam,doslirimni seghinip koz yeshi qilghan chaghlirim buldi, Shundaq peytlerde ozumdin "men bu yat natunush elge nimdep kelgen bulghiytim "digen suallarnimu soridim ,Yene birsi Norwegiyiliklerge we bashqa dolettin kelgenlerge ozumning qaysi millet, nedin kegenlikimni chushendurelmey bekmu qiynaldim,undin bashqa ozining dolitide erkin yashawatqan Norwegiyilikleni kurup menmu ozumni shulardek erkin meghrur tutushqa shunche tirishsammu undaq qilalmaydighanliqimni hes qilghan waqtimda konglum bekmu yerim boldi.Mushu putkul achchix tesirattin kiyin shundax bir heqiqetni chushendimki Dunyada ozining hor erkin doliti bolmighan millet bichare milletken ,bundaq millet negile barmisun ozini ige chaqisiz herip hes qilidiken !Millitimizning wetende tartiwatqan azaplirigha,Bizning bu yat ellerde sergerdan bulup yurishimizge wetinimiz Sherqi turkistanning musteqilliqtin mehrum halda Xitayning zulimi astigha chushup qalghanliqi sewep bolghan iken .
Eger dolitimiz musteqil bir dolet bolghan bolsa biz mushu kunge qalarmizmu?bu yat ellerde sergerdan bulup yurermizmu?.....men mushularni chushengendin kiyin wetenni milletni heqiqi menisi bilen qaytidin tunidim,uzun bir gheplet uyqusidin oyghanghandek ,yengidin bashqa bir adem bolghandek tuyghugha kelip qaldim,.
Shuning bilen birge bu qimmetlik pursettin paydilinip eytmaqchi bolghinim biz bu yerde olturghanlar wetendiki erkin doletke chiqishni oylighan emma chiqalmaywatqan minglighan onminglighan qerindashlirimizning arisiki "Ametlik kishler"miz,Bu nuqtidin eytqanda biz ozimizgila emes belki weten ichi we sirtidiki erkinlikke telpuniwatqan putkul Uyghur xelqimizge wekillik qilimiz,Biz ular erishelmigen erkinlikke igimiz,ular behriman bulalmaywatqan hoquxlardin behriman buliwatimiz,Shunga biz bu imkaniyetlerdin unumluk paydilinishimiz,ozimiznila emes wetendiki zulum chikiwatqan xelqimizni oylishimiz,weten millet uchun jan bergen we depsende buliwatqan muqeddes zeminimiz uchun qayghurishimiz ,ular uchun gep qilishimiz ,ularning yurek sadasini putkul dunya xelqige anglitishqa bir kishlik hessimizni qoshishimiz kerek dep oylaymen ,chunki bu tumurida Uyghur qeni eqiwatqan her bir kishining bash tartip bulalmaydighan mejburyitidur!
kopchilikning diqqet etiwari bilen oqushini chin konglumdin umid qilimen we oz millitimizning erkiniliki uchun tinim tapmay kuresh qiliwatqan batur wetenperwer qehrimanlirimizgha uluh allah din putmes tugimes kuch we salametlik tileymen !
Bek yaxshi yizipsiz barikala!
SvarSlettMen norveg tilida siz yazghan Biz Oyghinishimiz Kerek namliq shiirni oqughanidim.
Du må ikke sove!
Jeg våknet en natt av en underlig drøm
det var som en stemme talte til meg
fjern som en underjordisk strøm-
og jeg reiste meg opp: Hva er det du vil
meg?
-Du må ikke sove! Du må ikke sove.
Du må ikke tro at du bare har drømt
I går ble jeg dømt
I natt reiste de skafottet i gården
De henter meg klokken fem i morgen
Hele kjelleren her er full
og alle kaserner har kjeller ved kjeller
Vi ligger og venter i stenkalde celler
Vi ligger og råtner i mørke hull !
Vi vet ikke selv hva vi ligger og venter
og hvem der kan bli den neste de henter
Vi stønner vi skriker - men kan dere høre?
Kan dere absolutt ingen ting å gjøre?
.....
Arnulf Øverland
essalamu eleykum, bek yaxshi yizip siz bu yikayini. dawam liq tirishin.
SvarSlett