Tutush buyruqi

Ismi:Uyghur

Yeshi: 8000 yil. Bu ejdatlirining nesepnamisida hatirlengen yeshi,biraq jungoning nopus deptiride 4000 yil dep xatirlengen.

Chirayi:
qara chash, bughday ong, badam qapaq, ottura boy, qoy koz.Burunqi kitaplarda chirayi yawrupa irqigha oxshaydu diyilgen ,emma hazirqi shirayli biraz shalghut, birsige oxshutush qiyin.

Kespi:
Burun charwichiliq bilen shughullunup baturluqni ozige kesip qilghan, kiyin sheher we yezilargha kuchup kirip diqanchiliq, qolunerwenchilik bilen jan baqqan we bashqilargha boysunushni ozige kesip qilip tallighan.Itaetchanliqi haziriqi birdin –bir kespidur.

Adrisi:
Tizimgha elinghan mengulik adirisi teklimakan we jungghar oymanliqi.

Xarektiri:
Bashqilarning tunushigha asan bolushi uchun xarektiri tepsili yezildi :Xoshametchi, pitnihor geywetchi ,shehsiyetchi, qorqunchaq, oz qerindashlirigha qarighanda bashqilarni yaxshi koridu.asiyliq qilish,qerindashlirini setiwetish xarektiride teximu tipik ipadilinidu.
Etirapida yuz biriwatqan ishlardin bixewer yashashni yaxshi koridu, kongzuning ”ozengni bil bashqini qoy, ozengni oylimisang seni yer yutudu” digen telimatlirini qaltis ogengen,qedemde bir bu ”buyuk ”sozni aghzidin chushurmeydu. Qehrimanlardin kore munapiqlarni yahshi koridu, ular bilen dos bolushni ali sherep dep bilidu.

Asasliq Jinayiti.
1.840-qerindashlirigha satqinliq qilip orxun padishahlighining weyran bolushini kelturup chiqarghan
2.Hoquq taliship qerindashlirini qirghin qilip qarixanilarning bolunishige sewep bolghan.
3.Kozi korluq qilip,munapiqni tunumay,apaqghojigha qol berip,seydiye dolitini ichki nizagha paturup,monghullarning seydiye dolitini munqeriz qilishigha yol bashlap bergen.
4.Nadanliqtin nesiyetke qulaq salmay ,tungganlargha aldinip sherqi turkistan akimiyitining aghdurulishini kelturup chiqarghan
5.Manas deryasi boyida urush qilmay meshrep qurup, kongul echip tarihi pursetning qoldin kitishige sewepchi bolghan.

Bunungdin sirt Uyghurning eytip tugetkusiz birtalay jinayatliri bar.uni waqtida tutup kilip,jinayitini surushturup,qattiq bir terep qilip, kelgusidiki ziyanning aldin elish uchun,bu tutush buyruqi chiqirildi. Bu tutush buyruqini korgen haman herkim ozige yarisha izdek-soriqini qilip, bayqalghan haman qattiq tedbir qolunup,ewlatlargha sazayi qilishini soraymiz.

Hörmet bilen Uyghurning oz-ozni tekshurush mehkimisi.